Tadeusz GÓRA – biogram
Urodzony 19 stycznia 1918 r. w Krakowie. Rodzice: Bronisława z Wiszniewskich i Jan Góra, uczestnik walk w Legionach, później oficer 20 pułku piechoty w Krakowie (w stopniu kapitana), przeniesiony do 53 pułku Strzelców Kresowych w Stryju. Tam Tadeusz Góra rozpoczął naukę w szkole powszechnej. Z kolei ojca przeniesiono do 9 pułku piechoty Legionów w Zamościu, gdzie Tadeusz ukończył 4 klasę szkoły powszechnej i w roku 1929 został uczniem pierwszej klasy gimnazjum im. Hetmana Jana Zamoyskiego. Po roku nauki wraz z rodzicami powrócił do Stryja, gdzie ojciec objął stanowisko inspektora Straży Granicznej. W Stryju Tadeusz ukończył 2 i 3 klasę gimnazjum, a następnie – po przeniesieniu ojca w 1932 r. do Straży Granicznej w Nowym Targu – uczęszczał tam do 4 klasy. Właśnie w Nowym Targu po raz pierwszy znalazł się w powietrzu jako „okazjonalny pasażer” podczas odbywającego się na miejscowym lotnisku zlotu sportowych awionetek. W 1933 r. ojciec przeszedł na emeryturę i wraz z rodziną osiadł w Wilnie. Tam, na przełomie lat 1933/34 Tadeusz Góra wstąpił do Aeroklubu Wileńskiego. 24 czerwca 1934 r. rozpoczął szkolenie szybowcowe na podwileńskim szybowisku Grzegorzewo. Latał na szybowcach „Wrona” i „CWJ”, uzyskując podkategorię A i B (loty ślizgowe). Intensywne latanie było przyczyną powtarzania szóstej klasy gimnazjum i zdawania eksternistycznie tzw.„małej matury”.
Kontynuując latanie w 1935 r. uzyskał podkategorię C ( loty żaglowe) w Szkole Szybowcowej w Bezmiechowej. W następnych latach spędzał tam każde wakacje, doskonaląc swe umiejętności. Zamierzał wstąpić do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie i w 1936 r., w ramach PW Lotniczego roz począł w Łucku szkolenie w pilotażu samolotowym.
13 maja 1937 r. wykonał w Bezmiechowej lot na długotrwałość, utrzymując się w powietrzu na szybowcu „Komar” przez 18 godzin. W sierpniu tego samego roku, startując na szybowcu SG-3 bis, wy- grał V Krajowe Zawody Szybowcowe w Inowrocławiu.
18 maja 1938 r. wykonał na szybowcu PWS-101 (nr rej. SP-1004) przelot z BEZMIECHOWEJ do SOLECZNIK MAŁYCH k/Wilna, pokonując odległość 577,8 km. Za ten wyczyn, jako pierwszy pi- lot na świecie otrzymał MEDAL LILIENTHALA. To najwyższe szybowcowe odznaczenie FAI (Międzynarodowa Federacja Lotnicza) przyznała mu 7.01.1939 r.
Wiosną 1939 r., startując na szybowcu PWS-101 w Międzynarodowym Zlocie Szybowcowym we Lwowie (konkurs ISTUS), zajął II miejsce. W tym samym roku wykonał na szybowcu „Orlik” przelot docelowy z Polichna k/Kielc do Bydgoszczy – 304 km.
W okresie przedwojennym latał też na wielu typach samolotów m.in. Hanriot-28, RWD-8, MN-5, PZL-5, BM-4, RWD-10, RWD-13, RWD-17, Praga Bebi, motoszybowcu „Bąk”.
W okresie wakacji 1939 r. był pilotem holującym na szybowisku Polichno w Kieleckiem, gdzie zastał go wybuch wojny. Ewakuował się wraz z innymi pilotami samolotem RWD-8 do Łucka. Tam po wkroczeniu wojsk radzieckich został zatrzymany. Udało mu się jednak zbiec i przedostać do Włodzimierza Wołyńskiego, a następnie do Równego, gdzie radziecki komendant miasta wydał mu przepustkę na powrót do rodziców w Wilnie. W okresie października i listopada pracował w warsztatach naprawczych, a później wyruszył do Kowna, gdzie po 3 tygodniach oczekiwania otrzymał (w działającym jeszcze konsulacie polskim) paszport wraz z wizą na wyjazd do Francji. Do Rygi dotarł pociągiem, później rejsowym samolotem do Sztokholmu, skąd norweskim statkiem dopłynął do Newcastle w Szkocji. Po tygodniu udał się do Francji z zamiarem wstąpienia do lotnictwa Armii Polskiej gen. Sikorskiego. Wobec załamania się frontu z bazy w Lyonie (w stopniu szeregowego) ewakuował się na powrót do Anglii.
26.08.1940 r. otrzymał przydział do brytyjskiej jednostki lotniczej – AACU nr 2 (baza szkolenia podstawowego). Pierwszy lot wykonał 3.09.40 r. z sierż. instr. Goy na samolocie „Magister” (nr L.8052). W czasie szkolenia latał m.in.na samolotach: „Quee Bec”, „Sword Fish”, „Fairey Battle”, „Shark”, „Hector”, „Harward”. Szkolenie doskonalące przeszedł w OC Training Wing 61 OTU w Heston.
Po przydzieleniu w stopniu angielskiego sierż. pil. (polskim: starszy szeregowy) do 316 polskiego dywizjonu myśliwskiego RAF, latał na samolotach „Hurricane” (pierwszy lot 14.10.41 r. na samolocie nr Z-27507) i „Spitfire-V”. 18.11.1941 r. wykonał pierwszy lot bojowy – „patrol over convoy” w składzie dywizjonu, którym dowodził wówczas Aleksander Gabszewicz (późniejszy generał).
18.12.1941 r., w locie trwającym 1 godz. 45 min, po raz pierwszy znalazł się nad okupowaną Francją, a 10.04.1942 r. zaliczono mu uszkodzenie w powietrznym pojedynku pierwszego niemieckiego samolotu – FW-190.
3.06.1942 r. uzyskał nad Le Havre pierwsze pewne zwycięstwo, zestrzeliwując samolot myśliwski tego samego typu.
Od 11.01. do 26.03.1943 r. przebywał w Szkole Podchorążych Piechoty i Kawalerii Zmotoryzowa nej w Szkocji, a po jej ukończeniu został awansowany na podporucznika.
13.05.1943 r. zniszczył w walce samolot myśliwski Me-109 G.
27.08.1943 r. zestrzelił drugi samolot Me-109.
4.09.1943 r. podczas eskorty bezpośredniej formacji amerykańskich „latających fortec”, w poje- dynku nad Lille z samolotem rozpoznanym jako FW-190, uzyskał „probable destroyed” (prawdopodobne zniszczenie). Po wojnie, w wyniku weryfikacji danych o stratach niemieckich stwierdzono, że był to samolot Me-109 i zaliczony został jako zniszczony na pewno.
Po przezbrojeniu dywizjonu 316 z samolotów „Spitfire-V” na „Mustangi”, pierwszy lot na tym typie samolotu ppor. Góra wykonał 20.04.1944 r. Po zakończeniu kolejnej tury lotów bojowych oraz regulaminowym odpoczynku, powrócił do 316 dywizjonu i objął dowodzenie eskadrą. W lipcu i sierpniu, operując na „Mustangu”, wykonał 28 lotów na przechwycenie „bomb latających V-1 i 31 lipca zestrzelił jedną z nich, a w okresie do października 1944 r. zniszczył z powietrza dwie lokomotywy w okolicy Bremen, a następnie uszkodził w porcie niemiecki okręt podwodny.
Łącznie w okresie wojny wykonał 160 lotów bojowych (w tym 52 operacyjne) – ostatni 22 października 1944 r. nad wyspę Helgoland. Po raz ostatni wzniósł się nad Anglią na „Mustangu” 14.11. 1946 r. Latał też na samolotach myśliwskich „Hellcat-II” i „Corsair-IV”. Zdemobilizowany został w stopniu polskiego porucznika i angielskiego kapitana. W 1945 r. otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 10767) i po raz trzeci Krzyż Walecznych. Odznaczono go też brytyjskimi: „1939-45 Star”, „Air Crew Europe Star & Clasp”, „Defence War Medal 1939-45”. Ogółem na samolotach bojowych wykonał 883 loty w łącznym czasie 1062 godz. 20 min. Zaliczono mu 59 skutecznych strzelań do celów powietrznych, 17 do celów naziemnych i 12 przechwyceń.
Do kraju Tadeusz Góra powrócił w 1948 roku, rozpoczynając pracę instruktora w Szkole Szybowcowej Żar k/Żywca, a następnie tamże szefa wyszkolenia. Jako trzeci pilot w Polsce, 25.03.1949 r. otrzymał ZŁOTĄ ODZNAKĘ SZYBOWCOWĄˇ (spełnione warunki: przelot 577,8 km Bezmiechowa – Soleczniki Małe - 18.05.1938 r., przewyższenie 3.602 m Jelenia Góra – 1.11.1948 r.). 4.12.1953 r. uzyskał uprawnienia pilota doświadczalnego i został oblatywaczem w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej, a następnie objął stanowisko szefa wyszkolenia Aeroklubu Bielsko-Bialskiego, na którym pozostał do 1957 roku. W uznaniu za osiągnięte wyniki szkoleniowe Aeroklub Bielsko-Bialski nadał mu 3.04.58 r. godność członka honorowego.
23.07.1950 r. Tadeusz Góra osiągnął nad szczytem Żaru przewyższenie 5.038 m, spełniając ostatni brakujący warunek (dwa uzyskał jeszcze przed wojną za: przelot otwarty 577,8 km i przelot docelowy 304 km) do złotej odznaki szybowcowej z TRZEMA DIAMENTAMI, którą otrzymał 15.11.1950 r. jako pierwszy Polak, a drugi pilot na świecie. 25.09.55 r. nadano mu tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu W 1956 roku startował we Francji w Szybowcowych Mistrzostwach |wiata, zajmując 24 miejsce.
Do służby wojskowej Tadeusz Góra powrócił w 1957 r. w stopniu kapitana i skierowany został na kurs teorii w Oficerskiej Szkole Lotniczej w Radomiu, a następnie odbył przeszkolenie w pilotażu samolotów odrzutowych. Przydzielony do 62 pułku lotnictwa myśliwskiego w Poznaniu, zaczął latać na samolotach MiG-15, a potem MiG-17 (d-ca klucza, eskadry). W 1959 r. odbył w Modlinie przeszkolenie na samolotach naddżwiękowych MiG-19. W pułku tym był szefem strzelania powietrznego.
W okresie służby w wojsku nie zaniechał latania na szybowcach. W 1962 r. mjr pil. T. Góra został mistrzem Polski, zwyciężając na szybowcu „Mucha-Standard” w XVII Mistrzostwach w Lesznie. 4.07.1964 r. wykonał na szybowcu „Foka” (w zespole z Adelą Dankowską, lecącą także na „Foce”) swój najdłuższy przelot – od zachodniej granicy Polski do Hrubieszowa – 630 km, poprawiając własny, przedwojenny rekord nagrodzony Medalem Lilienthala.
Na samolotach odrzutowych latał w wojsku do wypadku na MiG-19 (nr boczny 739) w dn. 30.06. 1960 r., godz.11.56 (przerwa w pracy jednego silnika, uszkodzenie drugiego, zakończone przymusowym lądowaniem). Następstwa dały o sobie znać po pewnym czasie i wymagały leczenia operacyjnego. Ze względu na stan zdrowia w 1972 r. Tadeusz Góra w stopniu podpułkownika pilota I klasy
odszedł ze służby wojskowej.
W 1977 r. rozpoczął w Świdniku szkolenie na śmigłowcach i w rok później został instruktorem. Szkolił pilotów w kraju, a od wiosny 1979 r. do jesieni 1981 r. także na kontrakcie w Libii. W „PZL- Świdnik” pełnił przez pewien czas funkcję kierownika lotów. Ostatni swój lot na śmigłowcu wykonał 1 czerwca 1987 r. mając 69 lat i odszedł na emeryturę. Jego życiowy „nalot” to około 10 tysięcy go- dzin spędzonych za sterami wielu samolotów (6 tys. godz.), szybowców (2.200 godz.) i śmigłowców (1.700 godz.).
19.01.1998 r., w 80-lecie urodzin Rada Miasta nadała mu tytuł – Zasłużony dla Miasta Świdnika.
18.05.2001 r. na szczycie Słonnego w Bezmiechowej, skąd przed 63-ma laty wystartował do rekordowego przelotu nagrodzonego przez FAI pierwszym Medalem Lilienthala, Tadeusz Góra otrzymał godność „Honorowego Mieszkańca Miasta i Gminy Lesko”.
25.04.2002 r. minister Obrony Narodowej mianował Tadeusza Górę na stopień PUŁKOWNIKA w stanie spoczynku. Akt nominacji został mu wręczony w Dniu Święta Lotnictwa – 28.08.02 r. w Świdniku, gdzie zamieszkuje.
21.08.2004 r. wybudowanemu w Bezmiechowej, nowoczesnemu Akademickiemu Ośrodkowi Szybowcowemu Politechniki Rzeszowskiej, nadano imię - PŁK. PIL.TADEUSZA GÓRY.
19.01.2006 r. w dniu 88 rocznicy urodzin Tadeusza Góry, dowódca Sił Powietrznych RP – gen.bro-
ni pil. Stanisław Targosz, udekorował Jubilata w Świdniku, nadanym mu przez Prezydenta RP - Aleksandra Kwaśniewskiego – Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
14.06.2006 r. w Alei Gwiazd Polskiego Lotnictwa w dęblińskiej Szkole Orląt odsłonięta została tablica pamiątkowa poświęcona płk. pil. Tadeuszowi Górze.
29.10.2006 r. w Świdniku wręczono Tadeuszowi Górze Wyróżnienie Honorowe DEDAL za wielo- letni instruktorski wysiłek w szkoleniu polskich pilotów.
1.02.2007 r. na Zamku Królewskim w Warszawie odbył się promocyjny pokaz filmu biograficznego, zatytułowanego Dziennik pilota Góry.
Opracował: Tadeusz CHWAŁCZYK
Składam serdeczne podziękowanie panu Tadeuszowi Chwałczykowi za możliwość publikacji powyższego tekstu na mojej stronie. Szczególnie jest mi bliski fragment dotyczący moich stron, czyli Bielska-Białej i Żaru...
Wojciech Gorgolewski gorgol |